keramiek

Hoe krijg je fijnstof op je bord?

Hoe kom je aan het spul, waar je van af wil?  Om te beginnen wordt de grondstof van het glazuur verzameld, het fijnstof. Op plekken waar stofdeeltjes neerslaan en niet wegwaaien of -regenen, bijvoorbeeld onder viaducten, kan de bekende zwarte aanslag gemakkelijk verzameld worden. Dat lukt het best als oppervlakken hard en glad zijn zoals tegels of randen van metaal. Op intensief vervuilde plekken kunnen soms schrikbarend grote hoeveelheden bij elkaar geschraapt worden. Handig gereedschap hiervoor is een (bio afbreekbaar) kunststof kaartje en opvangbakje, handschoenen en natuurlijk een mondkapje. Let op de windrichting, laat de wind het stof van je af waaien.

 

Hoe wordt het stof glazuur?

Het ‘geoogste’ poeder wordt gebruikt als basis voor het glazuur. Het enige dat wordt toegevoegd is een transparant glazuur als medium. Verder worden geen (kleur)stoffen toegevoegd. Van de verschillende bestanddelen van fijnstof zijn het voornamelijk de metalen zoals koper- en ijzerdeeltjes die de kleur bepalen.
Fijne zandkorreltjes versmelten in de oven tot een glaslaagje, de essentie van glazuur. Een deel van de stoffen die in de lucht hangen zijn dan ook gebruikelijke grondstoffen voor keramisten.

De samenstelling is in Nederland overal net anders, en buiten Nederland zijn de verschillen nog groter. De verhouding tussen natuurlijke en door de mens veroorzaakte ingrediënten (vervuiling) kan op andere plekken heel anders zijn dan 20-80, (in Caïro zal meer zand in de lucht hangen) en de soort vervuiling is sterk afhankelijk van de industrie in de buurt, wat zich laat teruglezen in het glazuur. Door het stofmengsel al dan niet aangevuld met transparant glazuur te stoken op 1260°C wordt onze footprint (maar dan in de lucht) vastgelegd. Zo heeft iedere stad zijn eigen curieuze mélange, zijn eigen kleur en textuur.

En is dat dan veilig?

Net zoals bij Delfts blauw waarbij het giftige kobaltoxide veilig opgesloten is in het glazuur, blijkt uit onderzoeken bij het keramische onderzoeksinstituut TCKI en TNO dat er uit het ‘Rotterdams zwart’ geen giftige stoffen door de glazuur heen komen in het eten of drinken. Zelfs de het kopje gemaakt met grafietregen uit IJmuiden blijkt geschikt voor consumptie. Kortom, als glazuur is het stof veel veiliger.

Voor iedere stad zal opnieuw een veiligheidstest gedaan moeten worden.

Het ambacht

In deze video zie je het hele maakproces van één kopje, wat er nodig is van stof verzamelen tot koffie drinken. “82 uur? Dat zijn twee hele werkweken!” Zei Core van der Hoeven die ons heeft geholpen bij deze video. Dankjewel Core!